Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Fatih Kılıçlı, iyot dengesinin insan sağlığı üzerindeki kritik rolüne dikkat çekerek önemli uyarılarda bulundu. İyot, tiroid hormonlarının üretimi için vazgeçilmez bir element olup, vücudun normal fonksiyonlarını sürdürebilmesi için hayati öneme sahiptir. Ancak, iyot alımında aşırıya kaçmak veya yetersiz kalmak, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Peki, iyot dengesini nasıl korumalıyız ve nelere dikkat etmeliyiz?

İyotun Önemi ve Vücuttaki Rolü

İyot, özellikle tiroid hormonları olan tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) sentezi için gereklidir. Bu hormonlar, metabolizma hızını düzenler, enerji üretimini kontrol eder ve vücudun büyüme ve gelişme süreçlerinde önemli rol oynar. Yeterli iyot alımı, özellikle hamilelik ve emzirme dönemlerinde bebeklerin beyin gelişimi için hayati öneme sahiptir. İyot eksikliği, hipotiroidizm (tiroid bezinin yeterince hormon üretememesi) gibi sorunlara yol açabilirken, aşırı iyot alımı da hipertiroidizm (tiroid bezinin aşırı hormon üretmesi) riskini artırabilir.

İyotun vücuttaki diğer önemli rolleri şunlardır:

• Metabolizma hızını düzenlemek
• Enerji üretimini desteklemek
• Büyüme ve gelişmeyi teşvik etmek
• Sinir sistemi fonksiyonlarını desteklemek
• Vücut ısısını düzenlemek

İyot Dengesini Sağlamanın Yolları

İyot dengesini sağlamak için dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır. Beslenme alışkanlıklarımız, iyot alımımızı doğrudan etkiler. İyotlu tuz kullanımı, iyot eksikliğini önlemenin en yaygın ve etkili yollarından biridir. Ancak, aşırı tuz tüketiminden kaçınmak da önemlidir. Deniz ürünleri (balık, karides, yosun vb.),süt ve süt ürünleri, yumurta gibi besinler de iyi birer iyot kaynağıdır. Bu besinleri düzenli olarak tüketerek iyot ihtiyacımızı karşılayabiliriz.

İyot takviyeleri kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışmak gereklidir. Özellikle tiroid rahatsızlığı olan kişilerin, iyot takviyesi kullanmadan önce doktorlarına danışmaları, olası yan etkileri ve riskleri en aza indirmek açısından önemlidir. İyot takviyeleri, doktor kontrolünde ve uygun dozlarda kullanıldığında faydalı olabilir.

İyot dengesini korumak için aşağıdaki önerilere dikkat edilebilir:

• İyotlu tuz kullanın, ancak aşırı tuz tüketiminden kaçının.
• Haftada birkaç kez deniz ürünleri tüketin.
• Süt ve süt ürünlerini düzenli olarak beslenmenize dahil edin.
• Yumurta tüketimiyle iyot alımınızı destekleyin.
• İyot takviyesi kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışın.

Aşırı İyot Tüketiminin Riskleri

İyotun faydaları saymakla bitmezken, aşırı tüketimi de bazı sağlık sorunlarına yol açabilir. Hipertiroidizm, iyotun aşırı alımının en bilinen sonuçlarından biridir. Hipertiroidizm, tiroid bezinin aşırı hormon üretmesiyle karakterize olup, çarpıntı, terleme, kilo kaybı, sinirlilik gibi belirtilere neden olabilir. Ayrıca, aşırı iyot alımı, tiroid bezinde iltihaplanmaya (tiroidit) ve otoimmün tiroid hastalıklarının (Hashimoto tiroiditi, Graves hastalığı) ortaya çıkmasına veya mevcut durumun kötüleşmesine neden olabilir.

Özellikle iyot takviyelerini kontrolsüz bir şekilde kullanan kişilerde aşırı iyot alımı riski daha yüksektir. İyotlu kontrast maddeleri kullanılan radyolojik tetkikler de aşırı iyot alımına neden olabilir. Bu nedenle, bu tür tetkikler öncesinde doktorunuza tiroid rahatsızlığınız olup olmadığını mutlaka bildirin.

Prof. Dr. Mehmet Fatih Kılıçlı'nın uyarıları doğrultusunda, iyot dengesinin korunması için bilinçli olmak ve doğru beslenme alışkanlıkları edinmek büyük önem taşıyor. İyot eksikliği kadar, aşırı iyot tüketiminin de sağlık sorunlarına yol açabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle, iyot alımınızı dengede tutmak ve herhangi bir sağlık sorunu yaşamanız durumunda mutlaka bir uzmana başvurmak en doğru yaklaşım olacaktır.