Yapay zeka (YZ) alanındaki küresel rekabet giderek daha da kızışıyor. Yeni yayınlanan bir rapor, ABD ve Çin'in bu alandaki geleneksel liderliklerinin sorgulanmaya başladığını ortaya koyuyor. Üretici yapay zeka (GenAI) alanında liderlik yarışı hız kazanırken, yeni veriler bu yarışın artık sadece iki ülke arasında geçmediğini gösteriyor.
Yapay Zeka Yarışında Yeni Oyuncular Sahneye Çıkıyor
Stanford Üniversitesi'nin son raporuna göre, ABD hala yarışta önde olsa da, Çin aradaki farkı kapatıyor ve Avrupa da önemli ölçüde ilerleme kaydediyor. Rapora göre, 2024'te ABD merkezli kuruluşlar 40 önemli yapay zeka modeli üretirken, Çin 15 ve Avrupa üç model üretti. Ancak, 2025 Stanford Yapay Zeka Endeksi'nin çeşitli ölçütler üzerinden yaptığı değerlendirme, Çin modellerinin bazı performans göstergelerinde ABD'yi neredeyse yakaladığını gösteriyor. Bu göstergeler arasında, yapay zekanın bilgi ve problem çözme yeteneğini sınayan Kitlesel Çoklu Görev Dil Anlama (MMLU) ve kod üretme yeteneklerini değerlendiren HumanEval yer alıyor.
Stanford Üniversitesi raporunun yazarları, "Yarış her zamankinden daha zorlu ve hiç kimse açık bir üstünlüğe sahip değil," diyor. Bu araştırma sonuçları, küresel liderlerin yapay zeka yarışını kazanmanın ulusal güvenlik, sağlık, iş ve teknolojideki ilerlemeler açısından kritik öneme sahip olduğunu vurguladıkları bir dönemde ortaya çıkıyor.
Sadece ülkeler değil, şirketler arasında da rekabet artıyor. OpenAI ve Google gibi devlerin yanı sıra Meta, Elon Musk'ın xAI'si ve Anthropic gibi yeni oyuncular da en iyi yapay zeka platformlarını oluşturmak için mücadele ediyor.
Teknoloji Devleri Arasındaki Rekabet Kızışıyor
2022'nin sonlarında yapay zeka teknolojisi gündeme geldiğinde, sadece OpenAI'nin ChatGPT'si ve Google'ın elinde öncü teknolojiler bulunuyordu. Ancak rapor, Meta, Elon Musk'ın xAI'si ve Anthropic gibi diğer ABD şirketlerinin de arayı hızla kapattığını gösteriyor. Hatta Çin'in DeepSeek R1 modelinin, OpenAI ve Google'ın modellerini neredeyse yakaladığı belirtiliyor.
DeepSeek, daha ucuz olduğunu ve OpenAI'nin rakibi ChatGPT modeli kadar iyi performans gösterdiğini iddia ettiği yapay zeka (AI) modeli ve sohbet robotu R1 ile Ocak ayında büyük ilgi görmüştü. Rapora göre, 2024'te en dikkat çekici makine öğrenimi modellerine en büyük katkıyı sağlayanlar sırasıyla OpenAI (yedi model), Google (altı) ve Çin'in Alibaba'sı (dört) oldu. Fransa'nın Mistral AI'ı ise üç modelle sekizinci sırada yer aldı.
Patent Yarışında Çin Önde
Yapay zeka yarışının başa baş gittiğinin bir başka göstergesi de Çin'in ABD'den çok daha fazla sayıda yapay zeka yayını ve patentine sahip olması. Raporda, 2023 itibarıyla Çin'in toplam yapay zeka patentlerinde lider olduğu ve tüm hibelerin neredeyse yüzde 70'ini aldığı belirtiliyor. Güney Kore ikinci, Lüksemburg ise üçüncü sırada yer alırken, kişi başına en büyük yapay zeka patent üreticisi olarak öne çıkıyor.
Rapor ayrıca, yapay zeka modeli geliştirmenin giderek küreselleştiğini ve Orta Doğu, Latin Amerika ve Güneydoğu Asya gibi bölgelerde önemli başlangıçlar yapıldığını da vurguluyor.
Sonuç
Sonuç olarak, yapay zeka alanındaki küresel liderlik yarışı giderek daha karmaşık ve rekabetçi bir hale geliyor. ABD ve Çin hala önemli oyuncular olsa da, Avrupa ve diğer bölgeler de önemli adımlar atıyor. Hem ülkeler hem de şirketler arasındaki rekabet, yapay zeka teknolojisinin hızla gelişmesine ve daha geniş kitlelere ulaşmasına katkıda bulunuyor. Bu durum, gelecekte yapay zeka alanında daha da büyük yeniliklerin ve gelişmelerin yaşanacağının sinyallerini veriyor.
