ABD'de yapılan yeni bir araştırma, demans (bunama) riskinin sadece yaş, genetik veya yaşam tarzıyla ilgili olmadığını, aynı zamanda yaşadığınız coğrafi bölgeyle de yakından ilişkili olabileceğini ortaya koydu. Bu çarpıcı bulgu, bölgesel sağlık politikalarının ve çevresel faktörlerin demans üzerindeki etkilerini yeniden düşünmemize neden oluyor. İşte araştırmanın detayları ve demans riskini etkileyen coğrafi faktörler.

Demans ve Coğrafya Arasındaki İlişki

JAMA Neurology dergisinde yayınlanan bu önemli çalışmada, bilim insanları, Veteranlar Sağlık İdaresi (VHA) sistemine kayıtlı 1 milyon 268 bin 599 yaşlı bireyin verilerini detaylı bir şekilde inceledi. Araştırmacılar, yaş, ırk, kalp sağlığı ve kırsal/kentsel yerleşim farkı gibi bilinen risk faktörlerini dikkate alırken, demans vakalarında bölgesel farklılıkların da önemli bir rol oynadığını tespit etti.

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nin (CDC) ülkeyi 10 bölgeye ayıran sınıflandırmasına göre yapılan analizde, çarpıcı sonuçlar elde edildi. Örneğin, Pennsylvania, Maryland ve çevresi gibi orta Atlantik bölgesi en düşük demans oranına sahipken, güneydoğu bölgesi bu hastalığın en sık görüldüğü yer olarak dikkat çekti. Bu durum, coğrafi konumun demans riski üzerindeki etkisini açıkça gösteriyor.

• ABD'nin güneydoğusunda demans görülme oranı %25
• Kuzeybatısında ise %23
• Güney bölgelerinde %18
• Güneybatıda %13
• Kuzeydoğuda ise sadece %7

Bölgesel Farklılıkların Nedenleri

Peki, bu bölgesel farklılıkların altında yatan nedenler neler olabilir? Araştırmacılar, çevresel faktörler, beslenme alışkanlıkları, sağlık hizmetlerine erişim ve sosyoekonomik koşullar gibi çeşitli etkenlerin bu farklılıklara katkıda bulunabileceğini belirtiyor. Örneğin, güneydoğu bölgesindeki yüksek demans oranları, bu bölgedeki yetersiz sağlık hizmetleri, obezite ve diyabet gibi risk faktörlerinin yaygınlığı ile ilişkili olabilir.

Ayrıca, hava kirliliği, su kalitesi ve diğer çevresel toksinlere maruz kalma gibi faktörlerin de demans riskini etkileyebileceği düşünülüyor. Bu nedenle, bölgesel sağlık politikalarının ve çevresel düzenlemelerin demansın önlenmesinde önemli bir rol oynayabileceği vurgulanıyor.

Demans Riskini Azaltmak İçin Neler Yapılabilir?

Bu araştırma, demans riskini azaltmak için bireysel ve toplumsal düzeyde alınabilecek önlemlerin önemini bir kez daha gözler önüne seriyor. İşte demans riskini azaltmaya yardımcı olabilecek bazı stratejiler:

• Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek (düzenli egzersiz, dengeli beslenme, yeterli uyku)
• Kalp sağlığını korumak (kan basıncını ve kolesterolü kontrol altında tutmak)
• Zihinsel olarak aktif kalmak (bulmaca çözmek, kitap okumak, yeni şeyler öğrenmek)
• Sosyal etkileşimde bulunmak (arkadaşlar ve aile ile vakit geçirmek)
• Çevresel faktörlere dikkat etmek (hava kirliliğinden korunmak, temiz su tüketmek)

Demans riskini etkileyen faktörler karmaşık ve çok yönlü olsa da, bu araştırma coğrafi konumun da önemli bir rol oynadığını gösteriyor. Bu nedenle, bölgesel sağlık politikalarının ve çevresel düzenlemelerin demansın önlenmesinde kritik bir öneme sahip olduğu unutulmamalıdır. Her bireyin kendi sağlığına dikkat etmesi ve risk faktörlerini azaltmaya yönelik adımlar atması, demansla mücadelede önemli bir fark yaratabilir.